เตรียมรับมือ! โรคในหน้าฝนที่วัย 50+ ควรระวัง

ภาพจำเกี่ยวกับหน้าฝนของใครหลายคน คงจะหนีไม่พ้นความเฉอะแฉะ ลมพัดรุนแรง เสียงฟ้าร้อง ฟ้าผ่า หรือสภาพการจราจรติดขัด พร้อมน้ำรอระบายในบางพื้นที่ แต่นอกเหนือจากความไม่สะดวกสบายดังกล่าว ‘โรคที่มาพร้อมหน้าฝน’ ก็เป็นสิ่งที่ต้องระมัดระวัง เพราะสามารถเกิดได้กับทุกคน โดยเฉพาะกับวัย Gen ยัง Active ซึ่งเป็นกลุ่มผู้สูงอายุที่เสี่ยงตกอยู่ในภาวะเปราะบาง¹ มาดูกันว่า โรคยอดฮิตที่มาพร้อมหน้าฝน มีอะไรบ้างที่ควรระมัดระวังเป็นพิเศษ

โรคที่มากับหน้าฝน ที่ Gen ยัง Active ควรระวัง

จริงอยู่ที่โรคที่มากับหน้าฝนเกิดขึ้นได้กับทุกวัย แต่มักพบมากในกลุ่ม Gen ยัง Active ทั้งนี้เนื่องจาก วัย 50+ เป็นช่วงวัยที่เสี่ยงตกอยู่ในภาวะเปราะบาง¹ มีภูมิคุ้มกันที่ลดลง หรือแข็งแรงลดลง รวมถึงบางท่านอาจมีโรคประจำตัวอยู่แล้ว จึงทำให้เกิดโรคที่มากับหน้าฝนได้มากกว่าช่วงวัยอื่น ๆ โดยมีโรค ดังนี้

กลุ่มโรคระบบทางเดินหายใจ²

โรคไข้หวัดใหญ่

เกิดจากการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ สามารถเกิดขึ้นได้ในทุกช่วงวัย แต่ในผู้สูงอายุจะมีโอกาสติดต่อได้ง่ายจากการสัมผัสผู้ติดเชื้อ หรือสารคัดหลั่งจากผู้ติดเชื้อ อาจมีอาการรุนแรงมากกว่ากลุ่มอื่น ๆ ส่วนอาการจะคล้ายคลึงกับอาการของไข้หวัดทั่วไป แต่มีความรุนแรงกว่าทั้งส่วนของอุณหภูมิร่างกายที่สูงมาก การจาม การไอ หรือ อาการอ่อนเพลีย

โรคปอดอักเสบหรือโรคปอดบวม

เป็นโรคที่สืบเนื่องจากการเป็นไข้หวัด และเป็นโรคที่มากับหน้าฝน ซึ่งมักเกิดกับ Gen ยัง Active ที่มีโรคประจำตัว ทั้งโรคปอดเรื้อรัง โรคความดัน โรคหัวใจ หรือโรคเบาหวาน และสิ่งที่อันตรายอย่างมาก คือ โรคปอดอักเสบ หรือ โรคปอดบวม ซึ่งเกิดจากการติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนล่าง เกิดได้จากทั้งเชื้อแบคทีเรีย เชื้อไวรัส และเชื้อรา นำไปสู่การเสียชีวิตของผู้สูงอายุในอันดับต้น ๆ

โรคคออักเสบ

เกิดจากเยื่อบุภายในคออักเสบ เป็นโรคติดเชื้อที่พบบ่อยมาก ส่วนใหญ่มักมีอาการกลืนเจ็บ แสบคอ และสามารถหายได้เองภายในไม่กี่วัน สำหรับการรักษาหลักของโรคคออักเสบจากการติดเชื้อไวรัส คือการรักษาแบบประคับประคอง กรณีติดเชื้อแบคทีเรีย ต้องกินยาฆ่าเชื้อ

กลุ่มโรคติดเชื้อทางบาดแผลหรือเยื่อบุผิวหนัง³⁻⁵

โรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อรา

ฤดูฝนเป็นช่วงที่มีความชื้นในอากาศสูง ทำให้มีการเจริญเติบโตของเชื้อราและเชื้อแบคทีเรีย ส่งผลให้เกิดโรคผิวหนังตามมาได้ง่ายมาก โรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อรา มักเกิดจากความอับชื้นจากการสัมผัสสิ่งสกปรกบริเวณที่มีน้ำท่วมขังหลังฝนตก ถ้าเกาบริเวณที่เกิดอาการคัน ก็จะเป็นแผลมีน้ำเหลืองออก เสี่ยงติดเชื้อได้ง่าย

โรคฉี่หนู

สาเหตุมาจากการสัมผัสกับน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อโรคที่มีหนูเป็นพาหะ มาพร้อมกับน้ำท่วมขัง น้ำเสียในท่อระบายน้ำ หรือน้ำที่ปนเปื้อนปฏิกูลสัตว์ในพื้นที่เกษตรกรรม โดยกลุ่มเสี่ยงผู้ที่เป็นโรคนี้ส่วนใหญ่คือ กลุ่มเกษตรกร ชาวนา ชาวไร่ มักมีไข้สูงเฉียบพลัน หากเป็นหนักอาจมีอาการตับวายและไตวายได้

โรคเยื่อบุตาอักเสบหรือโรคตาแดง

ในหน้าฝนแบบนี้ อีกโรคหนึ่งที่ควรระมัดระวังเป็นอย่างมาก นั่นก็คือ โรคเยื่อบุตาอักเสบ หรือโรคตาแดง ซึ่งมักจะเกิดจากเชื้อไวรัสที่อยู่ในน้ำสกปรก กระเด็นเข้าตา จนทำให้ตาเกิดอาการอักเสบ โรคนี้ติดต่อกันได้ง่ายผ่านการสัมผัสโดยตรง เช่น ผ่านทางขี้ตา น้ำตา หรือมือ สัมผัสโดยตรงได้

กลุ่มโรคติดต่อทางน้ำและอาหาร²𝄒⁶

สาเหตุเกิดจากการรับประทานอาหารและน้ำดื่มที่ไม่สะอาด มีการปนเปื้อนเชื้อจุลินทรีย์และเชื้อแบคทีเรีย ทำให้เกิดโรคในระบบทางเดินอาหารและลำไส้ ผู้ป่วยมักมีอาการปวดท้อง ท้องเดิน ถ่ายไม่หยุด อาเจียน บางรายเป็นหนักถึงขั้นขาดน้ำและหมดสติได้ ดังนั้นจึงควรระมัดระวังเรื่องอาหารการกินมากเป็นพิเศษ โดยการรับประทานอาหารที่ปรุงสุกใหม่ ๆ ใช้ช้อนกลาง ใช้ภาชนะใส่อาหารและน้ำดื่มที่ล้างสะอาด และควรล้างมือให้สะอาดทุกครั้งก่อนรับประทานอาหาร

กลุ่มโรคที่มียุงเป็นพาหะ²𝄒⁶

โรคไข้เลือดออก

เป็นอีกโรคที่ติดลิสต์โรคระบาดหน้าฝนอย่างแน่นอน ทั้งนี้เนื่องมาจากช่วงฤดูฝนเป็นช่วงที่มักมีน้ำท่วมขัง และบริเวณที่มีน้ำท่วมขังก็มักมียุงลายมาวางไข่ทิ้งเอาไว้ เมื่อยุงลายเหล่านี้ไปกัด ก็จะทำให้เกิดโรคไข้เลือดออก ซึ่งจะมีอาการเมื่อยเนื้อเมื่อยตัว มีไข้สูง อุจจาระเป็นเลือด มีเลือดออกตามร่างกาย ซึ่งระยะนี้เป็นระยะที่อันตรายควรพบแพทย์โดยด่วน

4 อุบัติภัยที่ต้องระวัง ไม่แพ้โรคที่มากับหน้าฝน

นอกจากโรคที่มากับหน้าฝน ที่อาจสร้างความไม่สบายกายให้แก่สุขภาพผู้สูงอายุแล้ว ในปัจจัยด้านอื่น ๆ เราก็ต้องเฝ้าระวังอันตรายที่อาจเกิดขึ้นในผู้สูงอายุในช่วงฤดูฝนนี้ด้วย ทั้งนี้เป็นการดูแลที่ไม่ซับซ้อน เพียงแต่ต้องใช้ความช่างสังเกตและเอาใจใส่มากขึ้นเป็นพิเศษ ดังนี้

1. การลื่นล้ม มีอัตราการเกิดขึ้นได้บ่อยกว่าฤดูอื่น ๆ เพราะในช่วงฤดูฝนพื้นมักมีน้ำขังหรือมีความเฉอะแฉะ เมื่อ Gen ยัง Active เดินหรือก้าวผ่านบริเวณนั้นอย่างไม่ระมัดระวังก็อาจทำให้เกิดอุบัติเหตุลื่นล้มได้

2. อันตรายจากสัตว์มีพิษต่าง ๆ เช่น ตะขาบ แมงป่อง แมงมุม แมลงก้นกระดก งู ที่มักชอบอยู่บริเวณที่มีความชื้น อาจพบสัตว์มีพิษเหล่านี้ในพงหญ้า มุมอับ หรือบริเวณเปียกชื้นในบ้าน ดังนั้นควรหมั่นทำความสะอาดและจัดเก็บบ้านให้เรียบร้อย เพื่อไม่ให้สัตว์มีพิษใช้เป็นที่หลบซ่อนได้

3. ไฟฟ้าลัดวงจร ไฟดูด ไฟช็อต ควรหมั่นตรวจเช็กสายไฟฟ้าเป็นประจำ และเพื่อป้องกันเหตุไม่คาดคิด ควรติดตั้งเครื่องตัดไฟฟ้าและต่อสายดิน

4. อันตรายจากฟ้าผ่า ในฤดูฝนควรหลีกเลี่ยงการทำกิจกรรมในที่แจ้ง เลี่ยงการหลบใต้ต้นไม้ขณะฝนตก และงดสัมผัสสื่อนำไฟฟ้าทุกชนิด เช่น เงิน ทอง นาค รวมถึงงดใช้โทรศัพท์ขณะมีฝนฟ้าคะนอง

ดูแล Gen ยัง Active ในฤดูฝนพรำ

หมั่นรักษาความสะอาดของผิวกาย ทั้งการป้องกันการอับชื้นที่เกิดกับผิว หรือ แม้แต่การรีบล้างเท้าและเช็ดให้แห้งเมื่อเดินผ่านน้ำขัง

• หลีกเลี่ยงการเดินผ่านบริเวณแอ่งน้ำ หรือ บริเวณที่มีน้ำท่วมขัง
• ดูแลพื้นผิวของบ้านไม่ให้เปียกน้ำ ซึ่งจะทำให้ผู้สูงอายุลื่น และเกิดอุบัติเหตุได้
• สวมใส่รองเท้าที่มีดอกยาง หรือสวมใส่รองเท้าที่กระชับ เพื่อป้องกันการลื่นล้ม
• สวมใส่เสื้อผ้าที่ให้ความอบอุ่นเพียงพอ
• ทำลายแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย หรือ การทำลายแหล่งน้ำขังในบริเวณบ้าน
• ตรวจเช็กสายไฟภายในบ้าน เพื่อป้องกันไฟรั่ว ไฟช็อต

โรคที่มากับหน้าฝนยังคงเป็นโรคที่เกิดขึ้นในทุกปี บางปีก็มีการระบาดมาก บางปีก็มีการระบาดน้อย ขึ้นอยู่กับปัจจัยร่วมหลาย ๆ ปัจจัย อย่างไรก็ดี ไม่ว่าจะเป็นการระบาดมากหรือน้อย เชื่อว่าทุกคนก็คงไม่อยากให้โรคที่มากับฝนเหล่านี้เกิดขึ้นกับตัวเอง หรือ คนที่คุณรัก โดยเฉพาะวัย Gen ยัง Active อย่างเรา ๆ ที่เสี่ยงกว่าใคร ดังนั้นการดูแลรักษาอย่างทันท่วงทีจึงนับว่าเป็นสิ่งสำคัญ รวมไปถึงการป้องกันการเกิดโรค ก็เป็นอีกแนวทางที่ควรปฏิบัติเพื่อสุขภาพที่แข็งแรงตลอดช่วงฤดูฝนนี้

เรียบเรียงโดย : พญ. อรณิชชา ฐิติถากุล
อาจารย์ประจำสาขาวิชาเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ
ภาควิชาเวชศาสตร์ป้องกันและสังคม
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล

เอกสารอ้างอิง:
1. Faculty of Medicine Siriraj Hospital. (2023, November). ทำรู้จักและเตรียมรับมือกับ “ภาวะเปราะบาง” ภัยเงียบในผู้สูงอายุ. Mahidol.ac.th. https://www.si.mahidol.ac.th/th/healthdetail.asp?aid=1568
2. 5 โรคติดเชื้อระบบทางเดินหายใจที่มากับหน้าฝน. (n.d.). Bangkokhospital.com. Retrieved July 1, 2024, from https://www.bangkokhospital.com/content/5-respiratory-infections-came-with-rain
3. Chiang Mai University. (n.d.). 6 โรคยอดฮิตที่ควรระวังในหน้าฝน. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. Retrieved July 1, 2024, from https://www.cmu.ac.th/th/article/7b36d1aa-3c76-4146-87d4-cacfc60312e4
4. รับมือโรคตาแดงในหน้าฝน. (2022, July 11). โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย. https://chulalongkornhospital.go.th/kcmh/line/รับมือโรคตาแดงในหน้าฝน/
5. โรคฉี่หนู ภัยที่มากับหน้าฝน. (n.d.). โรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์. Retrieved July 1, 2024, from https://www.siphhospital.com/th/news/article/share/leptospirosis
6. โรคที่มากับหน้าฝน. (2022, May). โรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์. https://www.siphhospital.com/th/news/article/share/652

NP-TH-NA-WCNT-240021