ทุกคนรู้ โลกรู้ ว่าโรคลมแดด หรือ ฮีทสโตรก คือภัยร้ายในหน้าร้อนที่สามารถเกิดขึ้นได้กับคนทุกเพศทุกวัย โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยงอย่างผู้สูงอายุที่ควรเฝ้าระวังเป็นพิเศษ ซึ่งอาจทำให้เสียชีวิตได้หากไม่ได้รับการปฐมพยาบาลอย่างถูกต้องและทันเวลา โดยสามารถสังเกตอาการเบื้องต้นของฮีทสโตรกได้คือ¹
- ตัวร้อนจัด
- ผิวหนังแดง
- ไม่มีเหงื่อ
- มีอาการสับสน มึนงง
ซึ่งสามารถปฐมพยาบาลได้โดยพาเข้าที่ร่มและมีอากาศถ่ายเท ใช้พัดลมช่วยเป่าระบายความร้อน นำผ้าชุบน้ำเย็นเช็ดบริเวณคอ รักแร้ ขาหนีบ หากผู้สูงอายุรู้สึกตัว ควรให้ดื่มน้ำเย็น และนำส่งโรงพยาบาลโดยเร็วที่สุด หรือโทร 1669
ทั้งนี้ ผู้สูงอายุสามารถป้องกันและดูแลสุขภาพของตนเองจากความร้อนได้ โดยพยายามหลีกเลี่ยงการตากแดด หรือที่ที่มีอากาศร้อนเป็นเวลานาน หากเป็นไปได้ ให้อยู่ในที่พักที่มีเครื่องปรับอากาศอย่างเหมาะสม หากไม่มี แนะนำให้ใช้พัดลมเปิดแบบส่าย ห้ามเปิดพัดลมจ่อ เพราะจะเป็นการดูดลมร้อนเข้าหาตัว ดื่มน้ำสะอาดบ่อยๆ สังเกตปัสสาวะให้เป็นสีเหลืองใส ไม่ดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ หรือที่มีปริมาณน้ำตาลสูง
สำหรับผู้สูงอายุที่ติดเตียง ต้องจัดให้มีการพลิกตัวบ่อยขึ้น เพื่อระบายความร้อนและป้องกันการเกิดแผลกดทับ ที่สำคัญ ผู้สูงอายุต้องคอยสังเกตอาการตนเองช่วงอากาศร้อน หากผิดปกติ ให้รีบแจ้งผู้ใกล้ชิดเพื่อไปพบแพทย์
และในช่วงหน้าร้อนนี้ ปัญหาสุขภาพที่ตามมามักเกิดจากสภาพอากาศที่ร้อนจัด ในทางการแพทย์แผนไทย อากาศที่ร้อนจะส่งผลกระทบต่อธาตุไฟ และธาตุน้ำในร่างกาย ทำให้ธาตุไฟกำเริบ มักทำให้มีอาการปวดศีรษะ วิงเวียนศีรษะ หน้ามืด เป็นลม อาจมีอันตรายถึงแก่ชีวิตได้โดยเฉพาะฮีทสโตรก เนื่องจากสภาพอากาศที่ร้อนจัด โดยเฉพาะผู้ที่มีปัญหาสุขภาพ ผู้ที่ต้องทำงานอยู่กลางแจ้ง จะได้รับผลกระทบโดยตรง
สำหรับ ยาสมุนไพรที่ผู้สูงอายุควรพกประจำตัวไว้ในช่วงฤดูร้อน มีด้วยกันดังนี้²
1. ยาหอม ช่วยแก้อาการหน้ามืด ตาลาย อาการที่รู้สึกใจหวิว คลื่นไส้ วิงเวียน ตาพร่าจะเป็นลม ใจสั่น ส่วนใหญ่มีส่วนประกอบเป็นสมุนไพรรสหอมเย็น มีสรรพคุณช่วยบำรุงหัวใจ แก้อ่อนเพลีย แก้ร้อนใน กระหายน้ำ เป็นต้น
2. ยาดมสมุนไพร บรรเทาอาการหน้ามืด วิงเวียนศีรษะ ช่วยให้สดชื่นตื่นตัว
3. พิมเสนน้ำ มีกลิ่นหอมเย็นสดชื่นแก้วิงเวียนได้ดี สำหรับพิมเสนน้ำเมื่อสัมผัสผิวจะรู้สึกเย็น จึงควรระมัดระวังการระคายเยื่อบุในระบบทางเดินหายใจและดวงตาหรือบริเวณผิวหนังอ่อน
นอกจากยาสมุนไพรที่ควรมีไว้ติดตัวในช่วงหน้าร้อนแล้ว ยังมีวิธีการคลายร้อนตามภูมิปัญญาไทย ซึ่งจะรับประทานในลักษณะเครื่องดื่มน้ำสมุนไพร โดยจะเน้นไปที่สมุนไพรที่มีรสเย็น และนี่คือ 6 น้ำสมุนไพรคลายร้อนที่มอบความสดชื่นได้ดี
1. น้ำลอยดอกมะลิ จะช่วยทำให้สดชื่น แก้กระหาย แก้อ่อนเพลีย ช่วยคลายเครียด ช่วยให้นอนหลับสบาย ช่วยคลายร้อน และ ช่วยบำรุงหัวใจ
2. น้ำใบเตย ช่วยบำรุงหัวใจ ช่วยลดอาการกระหายน้ำ
3. น้ำใบบัวบก แก้ร้อนในกระหายน้ำ บำรุงสมอง บำรุงหัวใจ
4. น้ำใบย่านาง แก้ไข้ ลดความร้อนในร่างกาย
5. น้ำมะพร้าว ช่วยดับกระหาย คลายร้อน ช่วยให้สดชื่น
6. น้ำตรีผลา ปรับสมดุลของร่างกายในช่วงฤดูร้อน
ถึงแม้ว่าฮีทสโตรกอาจฟังดูอันตรายถึงชีวิต แต่อย่าเพิ่งนอยด์ไป เพราะหากสังเกตตัวเองอยู่เรื่อย ๆ อย่างสม่ำเสมอ เพียงเท่านี้ผู้สูงอายุก็สามารถปรับตัว และอยู่ในสภาพอากาศร้อนได้อย่างมีความสุขตลอดร้อนนี้ได้อย่างสดใสเปี่ยมไปด้วยพลังอย่างแน่นอน
เรียบเรียงโดย : จีเอสเค
เอกสารอ้างอิง 1. กรมอนามัย. (2566, มีนาคม, 24). การดูแลป้องกันตนเองในภาวะอากาศร้อน สำหรับผู้สูงอายุ. (2567,มีนาคม, 17) https://multimedia.anamai.moph.go.th/video-knowledges/moph_heat/ 2. Hfocus. (2567, มีนาคม, 9). กรมการแพทย์แผนไทยฯ ชู 3 ยาสมุนไพรที่ควรพกติดตัว ช่วยบรรเทาโรคยอดฮิตช่วงฤดูร้อน. (2567,มีนาคม, 28) https://www.hfocus.org/content/2024/03/29943
NP-TH-NA-WCNT-240009